Rembrandt van Rijn is één van de grootste schilders uit onze geschiedenis. Hij kon met grote snelle streken prachtige fijne details weergeven en was een meester in het schilderen van licht en donker. Hij schilderde als het ware met licht en donker. En Rembrandt kan met schijnbaar gemak de illusie van details oproepen.
In het Mauritshuis in Den Haag hangt het schilderij Homerus van Rembrandt, een wat grove en donkere schildering van een oude man die de mythische schrijver van de Ilias en de Odyssee verbeeldt. Het is door Rembrandt geschilderd met olieverf in 1663, waarschijnlijk in haast voor een ongeduldige opdrachtgever. Het ontbeert de detaillering en verfijning die Rembrandt met een paar streken kon oproepen. En er zit een klodder verf op het schilderij, daar waar de riem of buikband van de geportretteerde zit, die oogt als een vlek. De vlek slaagt er niet in het gewenst effect op te roepen; de riem of buikband moet erbij gedacht worden om de vlek te verklaren en verschijnt niet vanzelf.
Het Mauritshuis heeft meerdere topstukken in de collectie waaronder schilderijen van Vermeer (o.a. Gezicht op Delft en het Meisje met de parel), Carel Fabritius (het Puttertje) en Rembrandt. Ook heel beroemd is de Stier van Paulus Potter; een Hollandscher beeld is er haast niet. En ook hier klopt iets niet: de gestrekte linkerachterpoot van de stier heeft geen grond onder de voeten maar zweeft in het niets.
“Als je het weet, kun je het zien.”
Ik ben er niet zeker van dat bovenstaande uitspraak van Johan Cruyff is maar hij heeft wel ooit zoiets gezegd. En het is een waarheid als een koe. Onze waarneming wordt mede bepaald door de theorieën en beelden in ons hoofd. Pas als je het weet, kun je het zien. De andere kant van deze medaille is dat je het blijft zien zodra je het weet. Je kunt de Homerus van Rembrandt niet meer bekijken zonder de vlek te zien, je kunt de stier van Potter niet meer met alle poten op de grond zien staan.
Ga zelf kijken in het Mauritshuis of je de vlek en de zwevende poot herkent, foutjes van onze grootste schilders. Het Mauritshuis is een fantastisch museum door zijn omvang (niet te groot), intieme zaaltjes en prachtige collectie. Er is veel te ontdekken!